Wacław Cybulski (1901-1973)
Urodzony w Warszawie, syn Stefana i Kamilli z Filipowskich. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Absolwent Politechniki Warszawskiej na Wydziale Chemii. Doktorat obroniony w 1937 r. na Akademii Górniczo-Hutniczej był drugim doktoratem w górnictwie, po Witoldzie Budryku (rozprawa doktorska: Badania nad zjawiskiem deflagracji polskich materiałów wybuchowych amonowo-saletrzanych powietrznych w warunkach górniczej roboty strzelniczej). Habilitacja na Akademii Górniczo-Hutniczej w 1947 r. W 1954 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego na Politechnice Śląskiej, w 1970 r. profesora zwyczajnego.
Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1918-1921. Walczył w 3. Szwadronie 1. Pułku Szwoleżerów. Pułk pod dowództwem majora Gustawa Orlicza-Dreszera wziął udział w kampanii mińskiej, w wyprawie kijowskiej, w walkach pod Równem. Wacław Cybulski został ranny 4 lipca 1919 r. pod Horodyszczem i pod Równem w 1920 roku.
Walczył jako ochotnik
w trzecim powstaniu śląskim. Został przydzielony do 1. Kompanii Szturmowej 2. Pułku Piechoty Zabrskiej w podgrupie Cymsa.
W 1958 r. odznaczono go Śląskim Krzyżem Powstańczym, a w 1971 r. awansowano na stopień kapitana.
W czasie drugiej wojny światowej walczył w kampanii francuskiej w oddziałach gen. Maczka, a następnie pracował w Instytucie Naukowo-Badawczym Safety in Mines Research Board, Research Station w Buxton.
Od 1925 r. związany z Kopalnią Doświadczalną „Barbara” w Mikołowie. Był jednym z jej twórców. W 1928 r. został zastępcą dyrektora, w latach 1947-1973 był jej dyrektorem.
Prowadził pionierskie badania nad zwalczaniem zagrożeń wybuchami metanu i pyłu węglowego w kopalniach. W okresie międzywojennym ogłosił 11 prac naukowo-badawczych w krajowych i zagranicznych czasopismach oraz na międzynarodowych konferencjach. Za doniosłe badania w dziedzinie bezpieczeństwa kopalń węgla został w 1933 r. zaliczony w poczet Kawalerów Orderu Odrodzenia Polski i odznaczony Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta.
Opublikował w sumie 151 prac naukowych, w tym pierwsze i dotychczas jedyne na świecie opracowanie dotyczące wybuchów pyłu węglowego Wybuchy pyłu węglowego i ich zwalczanie. Laureat licznych odznaczeń i nagród, m.in. Państwowej Nagrody Naukowej I i II stopnia (dwukrotnie). Członek Polskiej Akademii Nauk 1965-1973, międzynarodowy rzeczoznawca w sprawach pyłów kopalnianych przy Radzie Międzynarodowego Biura Pracy w Genewie, uczestnik międzynarodowych Konferencji Instytutów Bezpieczeństwa Górniczego.
Od 1930 r. prowadził wykłady z dziedziny środków strzałowych oraz zagrożeń gazowych i pyłowych w Katedrze Górnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej.
W 1951 r. z jego inicjatywy zorganizowano Katedrę Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie na Wydziale Górniczym Politechniki Śląskiej. Katedra prowadziła wspólnie z Kopalnią Doświadczalną „Barbara” w Mikołowie podstawowe prace naukowo-badawcze z dziedziny zagrożenia pyłowego i gazowego. Profesor był promotorem 9 doktoratów i opiekunem 3 prac habilitacyjnych.
Ponad czterdziestoletnia działalność naukowa Wacława Cybulskiego zaowocowała powstaniem oryginalnej polskiej szkoły zwalczania zagrożeń pyłowych i gazowych. Ściśle z nią związane były również prace nad bezpieczeństwem różnego rodzaju materiałów wybuchowych wobec metanu i pyłu węglowego. Profesor opracował bardzo skuteczne zapory do hamowania wybuchów pyłu węglowego, które udaremniły szereg groźnych wybuchów i katastrof górniczych, dzięki temu uratowały życie wielu górników. Polskie zapory znalazły uznanie również za granicą.
W 1978 roku Szkole Górniczej przy Kopalni „Bolesław Śmiały” w Łaziskach Górnych, nadano imię profesora Wacława Cybulskiego.
W 1986 odsłonięto tablicę pamiątkową w gmachu Wydziału Górniczego, poświęconą prof. dr hab. inż. Wacławowi Cybulskiemu.
W 1989 roku Komitet Termodynamiki i Spalania Polskiej Akademii Nauk
w Warszawie ustanowił medal im. profesora Wacława Cybulskiego. Nadawany jest wybitnym naukowcom i instytucjom zajmującym się problemami wybuchów pyłów.
W 1995 roku jubileuszu Kopalni Doświadczalnej „Barbara”, wychowankowie Wacława Cybulskiego, profesorowie: Jerzy Sobala, Bolesław Kozłowski i Kazimierz Pawłowicz, wystąpili z inicjatywą wmurowania tablicy poświęconej profesorowi Cybulskiemu, współorganizatorowi i wieloletniemu dyrektorowi KD „Barbara”.
W 1997 roku powstała Fundacja pod nazwą: „Bezpieczne Górnictwo imienia profesora Wacława Cybulskiego”. Celem fundacji jest wspieranie działań zmierzających do osiągania przez polskie górnictwo światowych standardów w bezpieczeństwie pracy.
Bibliografia:
B i K. Cybulscy, Wacław Cybulski (1901-1973), wydanie pierwsze 2001; wydanie drugie Mikołów 2003
Praca zbiorowa pod red. Józefa Dubińskiego, Historia i teraźniejszość 60-lecie Głównego Instytutu Górnictwa 80-lecie Kopalni Doświadczalnej „Barbara”, Rok wydania 2005
Profesor z „Barbary” („Panorama”, 4 VI 1967, nr 23).
W magazynie niedzielnym „Trybuny Robotniczej” (4–5 XI 1972), w cyklu: Portrety, Ewa Wanacka w artykule zatytułowanym Dzieło życia profesora Cybulskiego opisała pracę i osiągnięcia bohatera artykułu.
Opracowała Bronisława Jeske-Cybulska